အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်ပ်နှင့် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်တို့သည် လာမည့် သြဂုတ်လ (၁၅) ရက်နေ့တွင် အလာစကာပြည်နယ်၌ တွေ့ဆုံကာ ယူကရိန်းစစ်ပွဲရေးအပေါ် ဆွေးနွေးကြမည်ဖြစ်သည်။
ထရန့်ပ်က ၎င်း၏လူမှုကွန်ရက်တွင် ယင်းတွေ့ဆုံမှုကို ကြေညာခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ခရမ်လင်နန်းတော် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက အလာစကာပြည်နယ်သည် ရုရှားနှင့် နီးကပ်သောကြောင့် နေရာရွေးချယ်မှုမှာ “အတော်ပင် သဘာဝကျတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမီယာ ဇလန်းစကီးကမူ မည်သည့်ဖြေရှင်းနည်းတွင်မဆို ယူကရိန်းပါဝင်ရမည်ဖြစ်ပြီး “ရေရှည်တည်တံ့သော ငြိမ်းချမ်းရေး” အတွက် မိတ်ဖက်အားလုံးနှင့်အတူ လက်တွဲလုပ်ဆောင်ရန် အသင့်ရှိကြောင်း ပြောသည်။
ထရန့်ပ်သည် ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက် နယ်မြေအချို့ကို စွန့်လွှတ်ရနိုင်ကြောင်း အရိပ်အမြွက်ပြောကြားပြီးနောက် နာရီပိုင်းအကြာတွင် ယခုတွေ့ဆုံမှု ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ရုရှားက ယူကရိန်းကို အပြည့်အဝကျူးကျော်ခဲ့ပြီးနောက် စစ်ပွဲစတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
“သုံးနှစ်ခွဲကြာအောင် တိုက်ခိုက်နေကြတဲ့ နယ်မြေကို ကြည့်လိုက်ရင် ရုရှားတွေ အများကြီးသေတယ်။ ယူကရိန်းတွေလည်း အများကြီးသေတယ်” ဟု ထရန့်ပ်က သောကြာနေ့တွင် အိမ်ဖြူတော်၌ ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒါက အရမ်းရှုပ်ထွေးပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အချို့ကို ပြန်ယူမယ်၊ အချို့ကို လဲလှယ်မယ်။ နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် ပိုကောင်းအောင် နယ်မြေတွေ အပြန်အလှန်ဖလှယ်တာတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်” ဟု ထရန့်ပ်က ပြောသည်။
အမေရိကန်သမ္မတသည် ထိုအဆိုပြုချက်သည် မည်သို့ဖြစ်မည်ကို အသေးစိတ် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခြင်း မရှိပေ။
သို့သော်လည်း BBC ၏ အမေရိကန်မိတ်ဖက် CBS News က ဆွေးနွေးမှုများနှင့် ရင်းနှီးသူများကို ကိုးကား၍ ဖော်ပြသည်မှာ အိမ်ဖြူတော်သည် ရုရှားက ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းရှိ ဒွန်ဘတ်စ်ဒေသတစ်ခုလုံးနှင့် ခရိုင်းမီးယားကို သိမ်းပိုက်ထားပြီး ကျန်ရှိသည့် ကက်ဆွန်နှင့် ဇာပိုရစ်ရှားဒေသများကို စွန့်လွှတ်ရမည့် သဘောတူညီချက်ကို လက်ခံရန် ဥရောပခေါင်းဆောင်များကို စည်းရုံးရန် ကြိုးစားနေသည်ဟု သိရသည်။
၎င်းမတိုင်မီ သောကြာနေ့က Wall Street Journal သတင်းစာတွင် ပူတင်က မော်စကို၌ တွေ့ဆုံစဉ် ထရန့်ပ်၏ အထူးကိုယ်စားလှယ် စတိဗ် ဝစ်တ်ကော့ဖ်အား ယင်းနှင့်ဆင်တူသည့် အစီအစဉ်တစ်ခုကို အဆိုပြုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
ဇလန်းစကီးနှင့် ပူတင်တို့သည် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ အမြင်များ ကွာဟနေဆဲဖြစ်သောကြောင့် ယူကရိန်းနှင့် ဥရောပမဟာမိတ်များက ထိုကဲ့သို့သော သဘောတူညီချက်ကို လက်ခံမလားဆိုသည်မှာ ရှင်းလင်းမှုမရှိသေးပေ။
ဇလန်းစကီးသည် နယ်မြေခံ့ခွင့်ပြုရမည့် မည်သည့်ကြိုတင်အခြေအနေကိုမဆို ယခင်ကတည်းက ပယ်ချခဲ့သည်။
စနေနေ့တွင် တယ်လီဂရမ်၌ ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်တွင် ယူကရိန်းသမ္မတက “ယူကရိန်းပိုင်နက်ဆိုင်ရာ ပြဿနာရဲ့ အဖြေက ယူကရိန်းဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှာ ရှိပြီးသားပါ။ ဘယ်သူကမှ ဒီကနေ သွေဖည်လို့မရဘူး။ ယူကရိန်းတွေဟာ သူတို့ရဲ့မြေကို ကျူးကျော်သူကို မပေးဘူး” ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“ကျွန်တော်တို့နဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ မည်သည့်ဖြေရှင်းနည်း၊ ယူကရိန်းမပါဝင်တဲ့ မည်သည့်ဖြေရှင်းနည်းမဆို ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဖြေရှင်းနည်းတွေပါပဲ” ဟု ၎င်းက ဆိုပြီး “အမှန်တကယ်” ငြိမ်းချမ်းရေးယူဆောင်လာမည့် “အမှန်တကယ် ဖြေရှင်းနည်းတွေ” အတွက် အသင့်ရှိကြောင်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“ကျွန်တော်တို့ဟာ သမ္မတထရန့်ပ်နဲ့အတူ၊ မိတ်ဖက်အားလုံးနဲ့အတူ အမှန်တကယ်၊ အရေးအကြီးဆုံးကတော့ ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက်၊ မော်စကိုရဲ့ဆန္ဒကြောင့် ပြိုလဲသွားမှာမဟုတ်တဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အလုပ်လုပ်ဖို့ အသင့်ရှိပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
အိမ်ဖြူတော်မှ အကြီးတန်းအရာရှိတစ်ဦးက လာမည့်သောကြာနေ့ တွေ့ဆုံမှုအတွက် စီစဉ်မှုများမှာ အပြောင်းအလဲရှိနေပြီး ဇလန်းစကီးသည်လည်း တစ်နည်းနည်းဖြင့် ပါဝင်လာနိုင်ကြောင်း CBS သတင်းသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
မော်စကိုသည် ၎င်း၏ အပြည့်အဝကျူးကျော်မှုတွင် အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်သည့် ထိုးဖောက်မှု မအောင်မြင်ခဲ့သော်လည်း ယူကရိန်းပိုင်နက်၏ ၂၀% ခန့်ကို သိမ်းပိုက်ထားသည်။ ထိုအတောအတွင်း ယူကရိန်း၏ ထိုးစစ်များသည်လည်း ရုရှားတပ်များကို နောက်သို့ ဆုတ်စေနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။
ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားတို့ အစ္စတန်ဘူလ်တွင် သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်း စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်နိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ဘဲ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် မော်စကို၏ စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကြိုတင်သတ်မှတ်ချက်များကို ကိယက်ဗ်နှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များက ယူကရိန်းကို အမှန်တကယ်လက်နက်ချခိုင်းခြင်းဟု ရှုမြင်ကြသည်။
ရုရှား၏ တောင်းဆိုချက်များတွင် ယူကရိန်းအား ကြားနေနိုင်ငံဖြစ်ရန်၊ ၎င်း၏စစ်တပ်ကို အကြီးအကျယ်လျှော့ချရန်နှင့် နေတိုး (NATO) အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရန် မျှော်မှန်းချက်များကို စွန့်လွှတ်ရန်၊ ထို့ပြင် ရုရှားအပေါ် ချမှတ်ထားသည့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများကို ရုပ်သိမ်းရန်တို့ ပါဝင်သည်။
မော်စကိုသည် ယူကရိန်းအရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ ၎င်းတို့တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သိမ်းပိုက်ထားသော ဒေသလေးခုမှ ယူကရိန်းစစ်တပ်ကို ရုပ်သိမ်းရန်နှင့် စစ်သားများကို စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ရပ်စဲရန်လည်း လိုလားသည်။
သို့သော်လည်း ထရန့်ပ်က သောကြာနေ့တွင် အမေရိကန်သည် နှစ်နိုင်ငံအကြား သုံးပွင့်ဆိုင် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်ရရန် “အခွင့်အရေးရှိသည်” ဟု အခိုင်အမာဆိုခဲ့သည်။
“ဥရောပခေါင်းဆောင်တွေက ငြိမ်းချမ်းရေးကို မြင်ချင်တယ်၊ သမ္မတပူတင်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးကို မြင်ချင်တယ်လို့ ကျွန်တော်ယုံတယ်၊ ဇလန်းစကီးလည်း ငြိမ်းချမ်းရေးကို မြင်ချင်တယ်” ဟု ၎င်းက သတင်းထောက်များကို ပြောသည်။
“သမ္မတဇလန်းစကီးဟာ သူလိုအပ်တဲ့ အရာအားလုံးကို ရရမယ်၊ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ သူဟာ တစ်ခုခုကို လက်မှတ်ထိုးဖို့ ပြင်ဆင်ရမှာဖြစ်ပြီး သူ ဒါကို အောင်မြင်အောင် ကြိုးစားနေတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်” ဟု ထရန့်ပ်က ပြောသည်။
ပြီးခဲ့သည့်လက ထရန့်ပ်က BBC သို့ ဝန်ခံခဲ့သည်မှာ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်မည့် သဘောတူညီချက်သည် ရုရှားနှင့် လေးကြိမ်တိုင်တိုင် ရနိုင်ပြီဟု ထင်ခဲ့သည်- “ကျွန်တော် သူ့ [ပူတင်] ကို စိတ်ပျက်မိတယ်၊ ဒါပေမယ့် သူ့ကိုတော့ ကျွန်တော် မပစ်ပယ်သေးဘူး” ဟု ပြောခဲ့သည်။
၎င်းသည် လတ်တလောရက်သတ္တပတ်များတွင် ခရမ်လင်အပေါ် ၎င်း၏ရပ်တည်ချက်ကို တင်းမာလာခဲ့ပြီး သောကြာနေ့၊ သြဂုတ် ၈ ရက်နေ့တွင် ယူကရိန်း၌ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို သဘောမတူပါက ပိုမိုပြင်းထန်သော ပိတ်ဆို့မှုများ ရင်ဆိုင်ရမည်ဟု ရုရှားကို နောက်ဆုံးရက် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။
သို့သော် နောက်ဆုံးရက်နီးကပ်လာသောအခါ ထရန့်ပ်နှင့် ပူတင်တို့ မျက်နှာချင်းဆိုင်တွေ့ဆုံကာ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို ဆွေးနွေးမည့် အစီအစဉ်များကြောင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုမှာ လျင်မြန်စွာ အရိပ်လွှမ်းသွားခဲ့သည်။
သောကြာနေ့တွင် အိမ်ဖြူတော်မှ ရုရှားအပေါ် ထပ်မံပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည့်ကြေညာချက်မှ မထွက်လာခဲ့ပေ။
ထရန့်ပ်နှင့် ပူတင်တို့သည် ရုရှား၏ အပြည့်အဝကျူးကျော်မှုနောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ဖေဖော်ဝါရီလက ဖုန်းဖြင့် ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။
အမေရိကန်သမ္မတတစ်ဦး ပူတင်နှင့် နောက်ဆုံးတွေ့ဆုံခဲ့သည်မှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဂျိုးဘိုင်ဒင်က ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာ၌ တွေ့ဆုံခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု သိရှိရပါသည်။
