ခတ္တမန္ဒူ- နီပေါနိုင်ငံတွင် အစိုးရ၏ လူမှုမီဒီယာပိတ်ပင်မှုနှင့် ကျယ်ပြန့်သော အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများကို ဆန့်ကျင်သည့် ဆန္ဒပြမှုများ အကြမ်းဖက်မှုအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားရာ အနည်းဆုံး ၁၉ ဦး သေဆုံးပြီး ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အာဏာပိုင်များနှင့် ပြည်တွင်းမီဒီယာများက ပြောကြားခဲ့သည်။ ရဲတပ်ဖွဲ့က လူငယ်ဆန္ဒပြသူများအား ထိန်းချုပ်ရန် ကျည်အစစ်များ၊ မျက်ရည်ယိုဗုံးများနှင့် ရာဘာကျည်ဆန်များကို အသုံးပြုခဲ့သည်။
တနင်္လာနေ့တွင် ဆန္ဒပြသူအချို့သည် မြို့တော် ခတ္တမန္ဒူရှိ လွှတ်တော်အဆောက်အအုံဝင်းအတွင်းသို့ အတားအဆီးများကို ဖောက်ထွင်းဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ “သူတို့ပစ်တဲ့ ကျည်ဆံတွေက ကျွန်တော့်ကိုတော့ မထိခဲ့ပါဘူး၊ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော့်နောက်မှာရပ်နေတဲ့ သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်ရဲ့ လက်ကို ထိမှန်သွားခဲ့ပါတယ်” ဟု ဆန္ဒပြသူတစ်ဦးက ANI သတင်းအေဂျင်စီကို ပြောကြားခဲ့သည်။
လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုနှင့် ဆေးရုံတက်ရောက်ကုသမှုများ
အမျိုးသား ထိခိုက်ဒဏ်ရာဗဟိုဌာနတွင် လူ ၇ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း အဓိကဆေးရုံအုပ်ကြီး ဒေါက်တာ Badri Rijal က ပြောကြားခဲ့သည်။ “သူတို့ထဲက အများစုဟာ ဦးခေါင်းနဲ့ ရင်ဘတ်တွေမှာ သေနတ်ဒဏ်ရာတွေရထားပြီး အခြေအနေဆိုးရွားပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ ရဲအရာရှိ Shekhar Khanal ၏ ပြောကြားချက်အရ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၈ ဦးအပါအဝင် လူ ၁၀၀ ကျော် ဒဏ်ရာများအတွက် ဆေးကုသမှုခံယူခဲ့ကြသည်။ အရှေ့ပိုင်းမြို့ဖြစ်သော Itahari ရှိ ဆန္ဒပြမှုများတွင်လည်း လူနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့က ပြောသည်။
ကုလသမဂ္ဂ၏ တုံ့ပြန်မှုနှင့် အရင်းခံအကြောင်းရင်းများ
ကုလသမဂ္ဂက သွေးထွက်သံယိုဖြစ်ရပ်များအပြီးတွင် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ “နီပေါမှာ ဒီနေ့ ဆန္ဒပြသူတွေ သေဆုံးပြီး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တာကို ကျွန်တော်တို့ ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်မိပါတယ်၊ အမြန်ဆုံးနဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာတဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ခု လုပ်ဆောင်ဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်” ဟု ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Ravina Shamdasani က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
Policy Entrepreneurs Inc. ၏ ဒါရိုက်တာ Anurag Acharya က ဆန္ဒပြမှုများ၏ အဓိကအကြောင်းအရင်းမှာ လူမှုမီဒီယာပိတ်ပင်မှုဖြစ်သော်လည်း အရင်းခံအကြောင်းရင်းများမှာ ပိုမိုနက်ရှိုင်းကြောင်း ပြောသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဘုရင်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မကြာခဏ အစိုးရအပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး မတည်ငြိမ်သော အစိုးရများနှင့် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများအပေါ် လူငယ်များ၏ စိတ်ပျက်ဒေါသထွက်မှုများ စုပြုံလာခဲ့သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “ဒီနေ့ခေတ် Gen Z တွေအတွက် လက်တွေ့အခြေအနေကတော့ ပြည်တွင်းမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှု အခွင့်အလမ်းတွေ နည်းပါးနေတာကြောင့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော လူတွေဟာ ပညာသင်ကြားဖို့နဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေအတွက် နိုင်ငံခြားကို ထွက်ခွာနေကြရပါတယ်။” ဟု Acharya က Al Jazeera သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
လူမှုမီဒီယာပိတ်ပင်မှုနှင့် လူငယ်များ၏ တုံ့ပြန်မှု
ပြီးခဲ့သည့်ရက်သတ္တပတ်က အစိုးရသည် Facebook, YouTube နှင့် X အပါအဝင် လူမှုမီဒီယာပလက်ဖောင်းများစွာကို ပိတ်ဆို့ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရာ “လူမှုမီဒီယာကို မပိတ်နဲ့၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုကို ပိတ်ပါ” ဟူသော ဆိုင်းဘုတ်များကို ကိုင်ဆောင်၍ လူငယ်များက ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ “ကျွန်မတို့ အပြောင်းအလဲကို မြင်ချင်ပါတယ်” ဟု အသက် ၂၀ အရွယ် ကျောင်းသူလေး Ikshama Tumrok က AFP သတင်းအေဂျင်စီကို ပြောကြားခဲ့သည်။
တာဝန်ရှိသူများ၏ ပြောကြားချက်အရ ပလက်ဖောင်းများက မှတ်ပုံတင်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် မုန်းတီးမှုနှင့် အတုအယောင်သတင်းများ ဖြန့်ဝေခြင်း၊ လိမ်လည်မှုများ ကျူးလွန်ခြင်းတို့ကို နှိမ်နင်းရန် ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ သို့သော် ဆန္ဒပြပွဲ စီစဉ်သူများက ၎င်းတို့၏ “Gen Z တွေရဲ့ ဆန္ဒပြမှုများ” သည် အစိုးရ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် လူငယ်များ၏ ခံစားချက်ကို ထင်ဟပ်ကြောင်း ပြောသည်။
အစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှုနှင့် လုံခြုံရေးအစီအမံများ
ခတ္တမန္ဒူ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးရုံးမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Muktiram Rijal က ရဲတပ်ဖွဲ့သည် လူအုပ်ကို ထိန်းချုပ်ရန် ရေအမြောက်များ၊ တုတ်များနှင့် ရာဘာကျည်ဆန်များကို အသုံးပြုရန် အမိန့်ရထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးအပါအဝင် အစိုးရအဆောက်အအုံများရှိသည့် Singha Durbar ဧရိယာအထိ ညမထွက်ရအမိန့်ကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။
အစိုးရက ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ၎င်းတို့သည် အတွေးအခေါ်နှင့် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ကို လေးစားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ဆန္ဒပြမှုအပေါ် အစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှုကို Acharya က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့သည်။ “လက်နက်မဲ့ ကျောင်းသူ/သားတွေနဲ့ ကောလိပ်ကျောင်းသားတွေကို ရာဇဝတ်သား လူအုပ်လို ဆက်ဆံပြီး ရမ်းကားစွာ ပစ်ခတ်ဖို့ ရဲကို အမိန့်ပေးခဲ့ပါတယ်။ လုံလောက်တဲ့ပစ္စည်းကိရိယာ မရှိတဲ့ ရဲတွေဟာ အကြမ်းဖက်မှုနှိမ်နင်းရေးအတွက် အသက်အန္တရာယ်မရှိတဲ့ နည်းလမ်းတွေအစား ကျည်အစစ်တွေကို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
Source: Al Jazeera
