ဖိလစ်ပိုင်တွင် သောင်းနှင့်ချီသောလူများ ဆန္ဒပြ၊ ပဋိပက္ခများနှင့် ဖမ်းဆီးမှုများဖြစ်ပွား

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ မနီလာမြို့တော်တွင် လူသောင်းနှင့်ချီ၍ ဆန္ဒပြခဲ့ကြရာ ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆန္ဒပြသူများအကြား ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများသည် ဒေါ်လာဘီလျံပေါင်းများစွာ ကုန်ကျသည်ဟု ယူဆရသည့် ရေကြီးရေလျှံမှုထိန်းချုပ်ရေးစီမံကိန်းများနှင့်ပတ်သက်သည့် အဂတိလိုက်စားမှုအရှုပ်တော်ပုံကြောင့် ဒေါသထွက်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။

စီစဉ်သူများက အဂတိလိုက်စားမှုဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြပွဲများတွင် လူအများအပြားပါဝင်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားသဖြင့် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသော အကြမ်းဖက်မှုများမဖြစ်ပွားစေရန်အတွက် ရဲနှင့်စစ်သားများကို အသင့်အနေအထားထားရှိခဲ့သည်။

ဆူပူအုံကြွမှုထိန်းချုပ်ရေးရဲတပ်ဖွဲ့ကို ကျောက်ခဲများဖြင့် ပစ်ပေါက်ပြီး အတားအဆီးများအား မီးရှို့ခဲ့သည့် လူ ၁၇ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ကြောင်း ဒေသခံအာဏာပိုင်များက သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ နာရီဝက်ပင်မပြည့်မီတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့က မျက်နှာဖုံးစွပ်ဆန္ဒပြသူအခြားအုပ်စုတစ်စုကို မီးသတ်ပိုက်ဖြင့် ရေအရှိန်ပြင်းပြင်း ထိုးပက်ခဲ့သည်။

AFP သတင်းဌာန၏ ဖော်ပြချက်အရ ရဲအချို့သည် ကျောက်တုံးများကို ကောက်ယူ၍ ဆန္ဒပြသူများထံ ပြန်လည်ပစ်ပေါက်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

မနီလာမြို့တော်ဝန် Francisco Isko Moreno Domagoso က ရဲအရာရှိများမှာ ဆန္ဒပြသူများနှင့် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအတွင်း ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ဆေးကုသမှုခံယူနေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“မနီလာ CDRRMO [မြို့တော်ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်ခြေ လျှော့ချရေးစီမံခန့်ခွဲမှုရုံး] နဲ့ မနီလာကျန်းမာရေးဌာနတို့က Mendiola မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရဲတွေကို ရှေးဦးသူနာပြုစုပေးခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက Facebook တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ “သူတို့ကို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဆရာဝန်တွေက ဆေးကုသမှုပေးနိုင်ဖို့ အနီးဆုံးခရိုင်ဆေးရုံဖြစ်တဲ့ Sampaloc ဆေးရုံကို အလျင်အမြန်ပို့ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့မြို့မှာ စည်းကမ်းနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းကြပါစို့။ အားလုံးသတိထားကြပါ” ဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

အခြားအရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံဖြစ်သည့် အင်ဒိုနီးရှားတွင်လည်း မကြာသေးမီက ဆန္ဒပြမှုများတွင် အကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုနိုင်ငံတွင် ဆန္ဒပြသူများသည် ရဲ၏အကြမ်းဖက်မှု၊ လွှတ်တော်အမတ်များ၏လစာနှင့် မြင့်တက်လာသော ငွေကြေးဖောင်းပွမှုတို့ကြောင့် ဒေါသထွက်နေကြပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ချီတက်ဆန္ဒပြမှုများ ပြုလုပ်နေကြသည်။

မနီလာမြို့ရှိ ဆန္ဒပြသူများသည် အဂတိလိုက်စားမှုတွင် ပါဝင်သူအားလုံးကို တရားစွဲဆိုရန် တောင်းဆိုကာ ချီတက်ခဲ့ကြပြီး ဖိလစ်ပိုင်အလံများကို ဝှေ့ယမ်းကာ “မလုံလောက်တော့ဘူး၊ များလွန်းပြီ၊ သူတို့ကို ထောင်ထဲထည့်ကြ” ဟူသည့် ဆိုင်းဘုတ်ကို ကိုင်ဆောင်ထားကြသည်။

“ကျွန်မတို့ ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်နေပြီး ကျွန်မတို့ရဲ့အိမ်တွေ၊ အသက်တွေနဲ့ အနာဂတ်တွေကို ဆုံးရှုံးနေရချိန်မှာ သူတို့က သူတို့ရဲ့ဇိမ်ခံကားတွေ၊ နိုင်ငံခြားခရီးစဉ်တွေနဲ့ ကြီးမားတဲ့ကော်ပိုရိတ်အရောင်းအဝယ်တွေအတွက် ကျွန်မတို့ရဲ့အခွန်တွေကနေ အများကြီး စုဆောင်းနေတာကို မြင်ရတော့ စိတ်မကောင်းဖြစ်ရတယ်” ဟု ကျောင်းသားလှုပ်ရှားသူ Althea Trinidad က The Associated Press သတင်းဌာနကို ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျွန်မတို့ဟာ လူတွေကို အနိုင်ကျင့်တော့မှာမဟုတ်တဲ့ စနစ်တစ်ခုကို ပြောင်းလဲချင်ပါတယ်” ဟုလည်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

မြို့၏ခန့်မှန်းချက်အရ တနင်္ဂနွေနေ့မနက်ပိုင်း Luneta Park ရှိ ဆန္ဒပြပွဲတွင် လူ ၅၀,၀၀၀ နီးပါး ပါဝင်ခဲ့သည်။

သမ္မတ Ferdinand Marcos Jr က ဇူလိုင်လတွင် သူ၏ နှစ်ပတ်လည် State of the Nation မိန့်ခွန်းအတွင်း “တစ္ဆေအခြေခံအဆောက်အအုံစီမံကိန်းများ” ဟုခေါ်ဆိုသည့် အရှုပ်တော်ပုံကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ပြီးနောက် ဒေါသများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

Marcos က ဘတ် ၅၄၅ ဘီလျံ (ဒေါ်လာ ၉.၅ ဘီလျံ) ကျော်တန်ဖိုးရှိ ရေကြီးရေလျှံမှုထိန်းချုပ်ရေးစီမံကိန်း ၉,၈၅၅ ခုအနက် အများစုတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် “မူမမှန်မှုများ” ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန်အတွက် လွတ်လပ်သောကော်မရှင်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီများစွာကို လုပ်ကိုင်နေသည့် ချမ်းသာကြွယ်ဝသော စုံတွဲဖြစ်သည့် Sarah နှင့် Pacifico Discaya တို့က ၎င်းတို့ပိုင်ဆိုင်သော ဥရောပနှင့် အမေရိကန် ဇိမ်ခံကားများနှင့် SUV ကားများစွာကို ပြသထားသည့် ရေကြီးရေလျှံမှုထိန်းချုပ်ရေးစာချုပ်များကို ရရှိခဲ့ပြီးနောက် ပြည်သူများ၏ ဒေါသသည် ပို၍ဆိုးရွားလာခဲ့သည်။

Marcos က တနင်္လာနေ့တွင် ပြည်သူများအနေဖြင့် အရှုပ်တော်ပုံကို ဆန္ဒပြခြင်းအတွက် “လုံးဝ” အပြစ်မတင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး ဆန္ဒပြပွဲများကို ငြိမ်းချမ်းစွာပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ သမ္မတက ကြိုတင်ကာကွယ်မှုအနေဖြင့် စစ်တပ်အား “အနီရောင်အချက်ပေး” (red alert) အခြေအနေတွင် ထားရှိကြောင်းလည်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

မနီလာမှ သတင်းပေးပို့သူ Al Jazeera မှ Barnaby Lo က ဆန္ဒပြပွဲကို ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းများမှ ဦးဆောင်နေသော်လည်း ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းသည် “သမိုင်းကြောင်းအရ ဖိလစ်ပိုင်ပြည်သူလူထုကို လှုံ့ဆော်နိုင်စွမ်းရှိသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဒီဆန္ဒပြပွဲတွေဟာ ယခင်သမ္မတ Ferdinand Marcos Sr က စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်လည်နေ့ဖြစ်တဲ့ စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့မှာ ဖြစ်ပွားနေတာဖြစ်ပြီး အင်အားကြီးမားတဲ့ လူထုတော်လှန်ရေးနှစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ဖူးတဲ့ လမ်းမကြီးပေါ်မှာ ဖြစ်ပွားနေတာဟာ တိုက်ဆိုင်မှုမဟုတ်ပါဘူး” ဟု Lo က ပြောကြားခဲ့သည်။

Lo က ဆန္ဒပြသူများသည် သမ္မတအနေဖြင့် အစိုးရ၏မည်သည့်အဆင့်တွင်မဆို အဂတိလိုက်စားမှုအခွင့်အလမ်းများကို “ဖယ်ရှားပစ်မည့်” “ရေရှည်တည်တံ့သောပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ” ကို ပြဋ္ဌာန်းစေလိုကြောင်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

သူနာပြုကျောင်းသူ အသက် ၂၃ နှစ်အရွယ် Aly Villahermosa က မုန်တိုင်းဒဏ်ခံရတတ်သည့် နိုင်ငံတွင် သူမသည် ရေကြီးရေလျှံမှုများကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရဖူးကြောင်း AFP သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“တစ္ဆေစီမံကိန်းတွေအတွက် ဘတ်ဂျက်ရှိတယ်ဆိုရင် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍအတွက် ဘာလို့ဘတ်ဂျက်မရှိတာလဲ” ဟု သူမက ပြောကြားခဲ့ပြီး အများပြည်သူရန်ပုံငွေများ ခိုးယူခံရခြင်းသည် “တကယ်ကို ရှက်စရာကောင်းပါတယ်” ဟုလည်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Al Jazeera